Elke week stelt een ambassadeur van Gelders Immaterieel Erfgoed zich voor. Deze week: Ben Jonker

Mijn naam is Ben Jonker. Geboren op 11 oktober 1947 in Epe. Voor mijn pensioneren was ik 31 jaar werkzaam bij het Bedrijfschap Horeca waarvan de laatste 19 jaar als Rayonmanager Hotelclassificatie.

Actief in het verenigingleven
Naast mijn werk heb ik me altijd actief met een vereniging beziggehouden. Bijna altijd in perioden van ongeveer 10 jaar. Voor mijn gevoel is tien jaar in een functie het maximum. Mijn ervaring is dat ik binnen die periode vooral in het begin in staat was de club te trekken waarin geleidelijk een omslag kwam en de club mij ging trekken. De uitdaging raakt er af. Je hebt alles al een keer gedaan en meegemaakt. Zo was ik ongeveer 10 jaar actief bij de carnavalsvereniging waarvan enige jaren als president. Daarna 12 jaar bij de Wilhelminavereniging, de Oranjevereniging, waarvan 9 jaar voorzitter. Vervolgens 10 jaar bij het Sint Maartensgilde. Het gilde hebben we in 1995 uit een lange slaap doen ontwaken. Daarop was ik 10 jaar olderman schatbewaarder (penningmeester) van dit gilde.

De Veluwse Midwienterhoornbloazers
In tegenstelling tot hetgeen ik hier boven schrijf ben ik als oprichter al 16 jaar voorzitter van De Veluwse Midwienterhoornbloazers. Dat komt omdat hier steeds nieuwe uitdagingen opdoemen.

In 1998 kwam ik voor het eerst in contact met het midwinterhoornblazen via Gerrit Hazewinkel uit Eibergen. Nadat het blazen weg is geweest is Gerrit ruim 40 jaar geleden in de Achterhoek weer met de traditie begonnen. Na een gesprek met Gerrit Hazewinkel op 3 januari 1999 benaderde ik wat mensen in Epe om de interesse te polsen voor het midwinterhoornblazen. Dat resulteerde in de oprichting van de vereniging “De Veluwse Midwienterhoornbloazers. Ik mocht de voorzitter worden. Toen wist ik nog niet wat er nadien allemaal uit voort zou komen.

Mijn bevindingen betreffende het midwinterhoornblazen zal ik in blokjes beschrijven en de bronnen vermelden. Mijn streven is bij feiten te blijven. Juist over midwinterhoornblazen is veel geschreven en gesproken vanuit aannames en zijn onjuistheden nogal eens klakkeloos overgenomen. Door eigen onderzoek kom ik naar mijn gevoel dicht bij de werkelijkheid. 

Geschiedenis van Midwinterhoornblazen

Sonsbeck 1485
De Twentse historicus Everhard Jans schreef meerdere keren in zijn boek “Het Midwinterhoorn Blazen” dat voor het eerst over midwinterhoornblazen is geschreven in 1485 in Sonsbeck in Duitsland. Er zou sprake zijn van een “oorkonde”. Niet uit ongeloof maar omdat ik graag die oorkonde wilde zien ben ik op 7 juli 2006 naar Sonsbeck getogen. Daar bleek niemand van de oorkonde te weten. Vervolgonderzoek bij het staatsarchief in Dusseldorf wees uit dat ook hier geen sprake is van een oorkonde en zelfs niet van enig ander materiaal betreffende de midwinterhoorn. Uiteindelijk gaf : Prof. Dr. H.L. Cox van het Volkskundliches Seminar der Universität Bonn uitsluitsel.

Bawinkel 1655

Uit geschriften blijkt dat in 1655 in Bawinkel is geblazen op de”Middewinters oder Dwerthörnern” (dwarshoorn). Michael Surmann Heimatforscher im Heimatverein Kirchspiel Bawinkel schrijft hier over: “betrifft eine Ausgabe von 1838. Hier finden Sie den Hinweis zum Hornblasen in Bawinkel auf Seite 371/372. Die Jesuiten aus Meppen übernahmen im Jahr 1655 in Bawinkel die seelsorgische Betreuung der Katholiken und im Zuge dessen wurde der Weihnachtsgottesdienst durch bislang hier unbekanntes Hornblasen verschönert.”

In Nederland
Voor zover nu bekend is, is voor het eerst in Nederland over de midwinterhoorn geschreven in 1815 in Kotten bij Winterswijk. Het betreft een briefwisseling tussen (vermeende) smokkelaars vader en zoon Kunners, De Commis deurwaarder A.J. Roks, de sergeanten grensjagers Siezeling en Petrie, de burgemeester van Winterswijk Hendrik Willink en de gouverneur van Gelderland Dirk Reinhard Johan van Lijnden.

In deze briefwisseling komen de volgende zinnen voor: “Op onze verder gedane navraag wat dit voor een horen geweest is, en waartoe hetzelve eigenlijk diende, zegt eerste comparant dat hetzelve voor ongeveer twintig jaren door hem en zijn broeder in navolging veele anderen zich in deeze gemeente te bevinden en gemaakt is en Middewinters Horen genaamd word. Dat deeze horens door hem en meer anderen gebruikt worden om de zich op eenige afstand bevindende huisgenoten en arbeiders op te roepen zoo als bij eenigen weinige door klokken geschied.”

Bovenstaande schrijf ik allemaal omdat ikzelf de onderzoeken in Sonsbeck, in Bawinkel en in het Achterhoeks Archief betreffende Kotten heb gedaan. De hierin opgedane kennis resulteerde er in dat de Stichting midwinterhoornblazen Twenthe mij heeft verzocht mee te werken aan de aanvraag tot plaatsing van het midwinterhoornblazen op de nationale erfgoedlijst. Samen met Hermy Oude Veldhuis uit Oldenzaal hebben wij daartoe een eerste aanzet gegeven. Het resultaat:


Verder ben ik betrokken geweest bij het opzetten van de federatie van Gelderse midwinterhoorngroepen.
Bovenstaande is kennelijk reden genoeg dat ik verzocht ben Ambassadeur van de mooie traditie Midwinterhoornblazen te worden.

Actief in het ambassadeursnetwerk

Het ambassadeursnetwerk is al bijzonder vruchtbaar gebleken. Zo heb ik contacten kunnen leggen tussen het Nederlandse gildewezen en het gilde in Bawinkel dat naarstig op zoek is naar verloren gegaan gildezilver. Tevens heb ik er adressen kunnen achterhalen in de Achterhoek van mensen die zich daar met traditie en publicaties bezighouden.

Contactgegevens

Een ieder die contact met mij wil betreffende het midwinterhoorn blazen in het algemeen en in het bijzonder in het Gelderse kan van de volgende adresgegevens gebruik maken:

Ben Jonker,
Bijsterbosweg 11,
8161 NE Epe.
Tel. 0578-613756 / 06-53467356
E-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Zie ook: www.midwinterhoornblazer.nl

Het ambassadeursnetwerk

Gelders Erfgoed en Omroep Gelderland willen een duurzaam netwerk op het gebied van Gelders immaterieel erfgoed onderhouden en samenwerking stimuleren tussen vertegenwoordigers, beoefenaars en geïnteresseerden van immaterieel erfgoed. Verbindingen leggen tussen verschillende uitingen van immaterieel erfgoed en materieel erfgoed is van belang om volkscultuur en erfgoed in het algemeen toegankelijker te maken en meer mensen te laten participeren. Bovendien is het de bedoeling dat door dit netwerk de database aan verhalen, tradities en gebruiken nog verder groeit. Het ambassadeursnetwerk bestaat uit zeer verschillende ambassadeurs. De een is vertegenwoordiger vanuit een bepaalde vereniging of traditie, de ander is enthousiast bezig met het optekenen van verhalen uit zijn of haar regio, maar allen zetten zich in voor immaterieel erfgoed in Gelderland. Gelders Erfgoed en Omroep Gelderland bieden de ambassadeurs advies, cursussen, en contacten.

Gerelateerde verhalen

Midwinterhoornblazen Midwinterhoornblazen

Tag / Lijst: Ambassadeursnetwerk