De vlier, een heilige boom
Vlierstruiken tref je al eeuwenlang aan op het platteland, waar ze helemaal thuishoren. Je vindt ze aan de rand van een bos maar zeker ook op de boerenerven. Onze voorouders hadden respect voor de vlier en beschouwden deze als een heilige boom. Er ging een onheilwerende werking van uit, de struik bracht zegen over de bewoners en zou heksen afschrikken. “Koningin der weide” werd de vlier ook wel genoemd. Daarom plantte men vlieren rond het huis. Vroeger stonden ze bij voorkeur naast de waterput of tegen het bakhuis. In het voorjaar rook je dan die heel plezierige zoete geur van de bloesems. Zoet en fris tegelijkertijd maar ook een tikje muskusachtig. In ieder geval bedwelmend.
Een vlier bloeit weelderig met tuilen van witte of crèmekleurige schermbloemen. Aan het eind van elke tak, onderverdeeld in vijf zijtakjes hangen aan vijf stelen de bloesemschermen met ontelbare miniscule sterretjes. Vliegen of muggen hebben een hekel aan de geur van de bloesems, dus die blijven dan uit de buurt.
Volksgeloof en volksgeneeskunde
In het volksgeloof en de volksgeneeskunde speelde de vlier ook van oudsher een rol. Een vlierstruik kappen stond gelijk met het oproepen van allerlei kwaad dat mens of dier kon overkomen, want in de takken van de vlier woonde de schutsgodin van het huis. Een boomdeskundige schreef lang geleden al: “Er is bijna geen ander gewas dat zo nuttig in al zijn delen is als de vlierboom, alle delen worden gebruikt in de medicijnkunst”. In de vlier zitten veel werkzame stoffen en etherische oliën, al moet er wel bij gezegd worden dat de bladeren alleen uitwendig te gebruiken zijn en dat ook de wortels van de struik giftig zijn.
Vlier heeft in het algemeen een opbouwende en weerstand vergrotende kracht en werd daarom bij allerlei ziekten op vele manieren gebruikt. Thee van vlierbloesems bijvoorbeeld helpt bij verkoudheid en keelontsteking. Als je de bloesems droogt kun je ze maandenlang bewaren. Hang ze in dat geval een tijd ondersteboven en bewaar ze dan in een luchtdichte pot. Vlierbloesems kun je ook in pannekoekendeeg dompelen, dat is verrassend lekker. Of je frituurt ze, ook heerlijk.
In augustus en september komen de bessen aan de struik. Ze verkleuren van rood naar blauwachtig en daarna worden ze paars-zwart. In dikke trossen hangen ze naar beneden. Ze zijn niet lekker om zo van de struik te eten. De bessen gaan vanzelf gisten. Ook merels en lijsters snoepen graag van deze bessen. Dan zie je soms dat ze zich raar gedragen, een beetje “dronken”. De rijpe vlierbessen zijn rijk aan vitaminen a, b,c, kalium, organische zuren, tannine/looizuur en bio-actieve stoffen.
Recept Vlierdrank
Van de bessen kan heel goed sap, siroop of jam gemaakt worden. En ook is het niet moeilijk om er een lekkere vlierdrank van te maken. Dat is een echte aanrader. Hierbij een recept. Maar je moet het zelf uitproberen om de juiste smaak te krijgen.
Pluk ’s ochtends bij droog weer 30 tot 40 vlierbloesemschermen: de bloemetjes moeten niet al te ver zijn en knip de steeltjes eraf. Doe de bloemen in een grote glazen pot of kom, 500 gram basterdsuiker erop strooien en ook 500 gram witte kristalsuiker. Drie biologische citroenen er bovenop leggen. Een liter water aan de kook brengen en dit erop gieten en alles goed doorroeren. Vier dagen laten staan, af en toe roeren. Dan door een natte doek gieten die in een vergiet - bovenop de kom - ligt. Bij de drogist of apotheek kun je 30 gram citroenzuur kopen (citroenzuur zorgt voor een langere houdbaarheid), dit in een beetje kokend water oplossen, koud laten worden en mengen met de vlierbloesemsiroop. Het mengsel doe je dan in met heet water goed schoongemaakte flessen. Als je het nog te zoet vindt – één deel siroop op vijf delen water – kun je voorzichtig iets meer citroenzuur gebruiken.
