Veel van de gebruiken rondom rouw zijn verdwenen.
Afleggen
Van oma hoorde ik dat zij nog vaak heeft geholpen met het afleggen van een overledene. De drie naaste buurvrouwen klaarden die klus.
Een leuk verhaal hierover is, dat Joop’s moeder, toen ze zwanger was van een van de zussen van Joop – en dit nog niet wilde weten – gewoon haar burenplicht toen deed. Later kreeg ze te horen, dat had je niet mogen doen. Maar ja, toen in die tijd vertelde je niet dat je zwanger was, dat zagen ze op een zekere dag wel! Deze burenplicht van af leggen heb ik niet meer meegemaakt.
Aanzeggen
Ook dit gebruik was al van voor mijn tijd hier. Gebruikelijk was dat de naaste buurman in de buurt ging vertellen, namens de familie, wie er overleden was. En ook de familie van de overledene werd zo op de hoogte gebracht.
Hulp
De buurt hielp, tijdens de dagen dat het lijk boven aarde stond (en ook nog wel daarna), met de werkzaamheden (melken, voeren van het vee etc.) op de boerderij.
Luiken
Gebruikelijk was het dat de luiken in het rouwhuis half werden gesloten. Bij de kamer waar de overledene was opgebaard, werden de luiken geheel gesloten.
Dragen
Het uitdragen van de kist op de dag van de begrafenis was een taak van de buurt. Dit gebruik is helemaal verdwenen. Al zie je in deze tijd toch wel dat kinderen, kleinkinderen of vrienden dit doen. Dit gebruik door buren, zou dus nog best in ere kunnen worden gehouden.
Toen Joop trouwde, kocht hij een zwart pak en een hoge zwarte hoed. (Een grijze hoed voor z’n trouwdag huurde hij!) Het pak was eerst voor zijn huwelijk, maar pak en hoed werden later gebruikt voor de buren-draag-plichten. En in de begin jaren van ons huwelijk heeft hij het zwarte pak en hoed voor deze burenplicht regelmatig nog gebruikt. De buren-dragers zaten op de deel en kregen daar koffie. Voordat de kist werd uitgedragen kregen de dragers een borrel, allemaal uit het zelfde glas. Er werd event. geloot wie er moest dragen. Die droegen dan de kist het huis uit. Ze liepen achter de lijkwagen de buurt uit en stapten dan in de auto’s. Of heel vroeger in de paardenkoetsjes. Toen werd ook de gehele weg naar het kerkhof gelopen. Ook op het kerkhof werd het dragen door de buren gedaan. De burendragers werden later met de boerenwagen weer van het kerkhof opgehaald. Na de begrafenis kreeg de familie broodjes met kaas en ham en koffie. De burendragers kregen dit ook en ook weer op de deel.
Bediening
De naaste buurvrouwen bedienden die dag en ook tijdens het condoleren, een dag voor de begrafenis. Voordien had men geholpen het huis op orde te brengen, stoelen klaarzetten en natuurlijk de koffie zetten en broodjes smeren. Dit alles in het zwart gekleed met een zwart met wit motief schort(je) Als de lijkstoet richting kerkhof was, werden de luiken weer geopend door de buurvrouwen.
Ziekte in de buurt
Voordat de bedrijfsverzorger/gezinsverzorgster hun intrede deden werd ook bij ziekte geholpen door de buurt, zowel in voor- als achterhuis. Een boerderij moest doorgaan. En ook in het voorhuis was, vooral als de moeder ziek was, veel werk. Bij problemen was je er voor elkaar! Van Joop’s moeder hoorde ik dat er indien er gewaakt moest worden bij een ernstige zieke, men ook een beroep deed op de buren.
