Vanuit de slacht zijn vroeger talloze soorten worst ontstaan die we tegenwoordig nauwelijks nog kennen en waar we zelfs met enig afgrijzen tegenaan kijken. In deze bijdrage aan ´mijn wagen vol verhalen´ een paar soorten die minder ´lekker´ in het gehoor liggen. Hoewel de smaak alleszins meevalt, als je van te voren niet weet wat er inzit. Zo kennen we verschillende streekbenamingen voor een zelfde basis: de resten van de slacht. Riestewors, gorstwors, klungelwos, kelle- of ploddewos, gadderworst, zoereworst en er zijn vast nog veel meer plaatselijke benamingen. Van de meeste worsten zijn de bereidingen niet echt meer bekend. Soms kom je nog een slager tegen die ze, uit nostalgische overwegingen, verkoopt. Kijk maar eens onder de link streekrecepten.

 

Zoerworste

Een worst gemaakt van grof roggemeel en vers vet spek. Deze brij van gekookt spek, bouillon van het gekookte spek en meel werd door elkaar gemengd en gekruid met vaak niet meer dan peper en zout. De worst werd ook wel gemaakt met een vulling van rijst of gort in plaats van meel en werd dan ‘riestewors of gortwors’ genoemd. Na stevig gemengd te hebben ging het deeg in een dikke runderdarm en werden er ringen van gemaakt die dicht gestoken werden met ‘worstepinnen’ (foto). De naalden van de sleedoorn. De worst werd vervolgens opgehangen in de wieme of weggelegd op een plank ergens op een droog en warm plekje en bleef liggen tot deze volledig was verzuurd. Dat was na twee tot drie weken het geval. Het spek was dan bijna vergaan. De zoerworst werd bij voorkeur op de ‘Moos’ boerenkool gelegd waardoor het zure van de worst helemaal door stamppot trok en daar was men kennelijk gek op. Bij het aansnijden op het bord viel de worst vrijwel helemaal uit elkaar.

 

Longewos

Voor de longewos, die op de Veluwe ook wel klongelwos werd genoemd werden de longen van een varken gebruikt. Vandaar de vaak wat donkere kleur. Ook ging er wel ander afvalvlees doorheen, als resten van de kop en het hart evenals de snippers die overbleven van het in stukken snijden van het varken na de slacht. De worst bedierf snel en werd dan gasterig (sterk) en kon dus niet lang bewaard worden. De worst ging bij voorkeur in de arftensoep (erwtensoep) of bij de zoerkool (zuurkool).

 

Zwoerdjeswors

De worst dankt zijn naam aan het gebruikte zwoerd (varkenshuid). Van oorsprong is het een product dat werd gemaakt om de laatste niet echt bruikbare resten van het slachten te verwerken. Door er een worst te maken werd er niets van het varken weggegooid. De worst bestaat uit zwoerd, spek van de schouder en varkenssnippers. De kruiding bestaat uit peper en zout. De zwoerdjesworst (foto) is vrij licht van kleur en wordt tegenwoordig nog gegaard verkocht in Eibergen en Haaksbergen en heel even opgewarmd op de stamppot die voorhanden is.

Galerij
Categories:: Eten en drinken Veluwe Eibergen Vlees

Meer verhalen

Video

Aubade voor Wilhelmina

17 juni 2014
Riny Boersma

Een  Botter vol verhalen….

26 januari 2016
Rob Spierenburg

Gebetsgang von Emmerich nach Netterden (GLD)

07 maart 2015
Vereniging Leefbaarheid Netterden
Video

Erfhuis op de Oud Veluwse Markt

18 november 2014
Ad Guldie
VideoGalerij

Blijde incomste

19 augustus 2014
Joris Leijten
Galerij

Zondagse streekdracht Zelhem

11 augustus 2014
Gerrie Luesink en Jan Saalmink

Baby's in de trouwjurk

16 maart 2015
Willi Wilbrink-Hensbergen
Audio

Dankdag en biddag

08 maart 2015
Theo van Dalen

Requiem voor iedereen

04 november 2015
Johan Koornstra

De Zwarte vrouwe van Staverden

26 februari 2015
Redactie
Video

Mariken van Nieumeghen

03 oktober 2014
Peter

Ongel: de voorganger van frituurvet

13 januari 2016
Gerhard Kwak

Het vrolijke melkers-spel voor jong en oud

11 juni 2015
Gerda Jansen Verwaijen

Handige pleister

22 juni 2015
Gerhard Kwak

Faust in Waardenburg

13 oktober 2014
M. Peters

Diekhook in 't Lech

20 april 2015
Marloes Fleissner

Krentenweggen als wederdienst

29 september 2015
Albert Geurink

Groesbeeks Kermisbrood

11 mei 2014
Jette

De natering moet een feestje zijn

23 oktober 2015
Werner Willemsen